اختلالات تولیدی ( تلفظی )

برای داشتن گفتار طبیعی انسان نیازمند سلامت و هماهنگی در زمینه های تلفظی، روانی، صوتی و تشدیدی می باشد.اختلال در هریک از این زمینه ها مشکلاتی در برقراری ارتباط برای فرد به وجود خواهد آورد.

خطای تلفظی

هرگاه ویژگی های تلفظی و کیفیت صوتی مربوط به صدای خاص در صدای تولید شده وجود نداشته باشد و یا وجود داشته باشند اما به شدت مختل و دگرگون باشند و یا هر گاه دگرگونی در نحوه تولید صدا منجر به تغییر آن شود خطای تلفظی ایجاد خواهند شد.

عوامل بروز اختلالات تلفظی

-ناهنجاری های ساختمانی(شکاف لب و کام، اشکالات دندانی، کژ ریختی های فک پایین، کوتاه بودن بند زیر زبانی)

-اختلالات عصبی-

حرکتی (آپراکسی گفتار، دیزارتری)

-اختلالات عصبی- ادراکی(آگنوزی شنیداری)

-عقب ماندگی (سندرم داون)

-اختلالات شنوایی

-اختلالات محیطی(سطح زندگی اقتصادی و اجتماعی، تقلید از دیگران)

بر این اساس اختلالات تلفظی به 2 گروه ارگانیک و فانکشنال تقسیم می شوند.

انواع خطاهای تلفظی

خطاهای همخوانی:

 (شدیدترین)،/sib/   /ib/حذف

جانشینیKafsh/ /tafsh/

کیفی(Lisp: /sir/ /&ir/)،

اضافه گویی/moz/ /moyz/(خفیف ترین)

خطا های واکه ای:

بالا بری/pul/ /pol/،

پایین بری/sos/ /sus/،

پیش بریvaks/ /v&ks//،

پس بریMeymun/ /miymun//،

ماهیت و شدت اختلال تولیدی بر اساس نوع خطا، ثبات خطا، میزان پاسخ فرد به تحریکات حسی و فراوانی ظهور صدای مورد خطا تعیین می شود. همچنین سن کودک و تعداد خطاهای تولیدی وی نیز باید مد نظر گرفته شود.

لازم به ذکر است در برخی افراد نقص در مجرای گفتاری و اختلالاتی در دیادوکوکنیزیس، استریوگنوز دهانی و تمییز شنیداری دیده می شود که بایستی به دقت مورد ارزیابی قرار گرفته و درمان شوند.

درمان

درمان اساساً یک اقدام جبرانی است که توسط گفتار درمانگر انجام می شود. گفتار درمانی عبارت است از طرح ریزی یک برنامه جبرانی فشرده و پر بار و کنترل شده شامل آموزش، تحریک و تقویت روندهی پس نورد برای بیمار.

اصولا روش های درمانی بر مبنای اختلالات آوا شناختی یا واج شناختی طرح ریزی شده توسط گفتار درمانگر به مرحله اجرا در خواهند آمد.

برخی از روش های درمانی عبارتند از:

روش سنتی که شامل سه مرحله می باشد:

1. آموزش شنیداری  2- آموزش تلفظی 3- تحکیم و تقویت                            

روش حسی و حرکتی: که شامل 3 مرحله می باشد:

1-ارتقاء آگاهی حسی بیمار از حرکات متداخل پدیده تلفظ

2-تمرکز بر صدای مورد خطا

3-افزایش مرتب و مدون تعداد بافت هایی که صدای مورد نظر صحیح تلفظ شده است.

روش متکی بر نظریه مختصات ممیزه که شامل 3 مرحله می باشد:

1-تولید واج حاوی مختصه مثبت  2-تولید واج هدف همراه جفت کمینه با حفظ تمایز آنها

3-تمرین در واژه ها

روش متکی بر جفت صدا های متقابل (گسیختن ارتباط میان معنای واژه مورد اشکال و شیوه بیان آن، جایگزینی این شیوه غلط با شیوه صحیح تولید آن واژه)

روش جفت محرک های بینایی(استفاده از واژه های آموزشی و کلیدی)

روش متکی بر والدین