بلع طبیعی به یک سیستم جونده ، حفره دهانی ، حلق و مری سالم و طبیعی نیاز دارد .همچنین باید عملکرد اعصاب جمجمه ای مرتبط با بلع ، یعنی اعصاب زوجهای پنجم ، هفتم، نهم ،دهم و دوازدهم مغزی نیز سالم و طبیعی باشد . بخش فوقانی دستگاه تنفس شامل بینی ، دهان و حلق تقریبا با بخش فوقانی دستگاه گوارش مشترک است و مسیر هوایی – گوارشی یا مسیر صوتی نامیده میشود . این مسیر دو وظیفه اصلی بیولوژیک یعنی بلع و تنفس و یک وظیفه تولید گفتار در انسان را به عهده دارد . در هنگام انجام هر یک از این فرایندها ساختار آن طوری تغییر میکند که عملکردهای دیگر مختل نشوند .مثلا هنگام انجام عمل بلع ، مسیر تنفس برای مدت چند ثانیه بسته می شود و یا هنگام تولید صداهای مختلف گفتاری شکل این ساختار تغییر می کند .
فیزیولوژی بلع طبیعی
بلع طبیعی یک مکانیسم پیچیده است ،که در طول آن غذایی که در دهان گذاشته می شود از لحاظ حجم و غلظت تغییر یافته تا بتواند به راحتی از طریق حاق و مری برای مراحل بعدی گوارش وارد معده شود این فرایند طی مراحلی انجام میشود که به طور کلی به سه مرحله دهانی ، حلقی و مروی تقسیم می شوند ولی به طور کلی می توان آن را به چهار مرحله اصلی تقسیم کرد :
مرحله اول : مرحله آمادگی دهانی
مرحله دوم : مرحله انتقال دهانی
مرحله سوم : مرحله حلقی
مرحله چهارم : مرحله مروی
در برخی از متون دو مرحله اول تحت عنوان مرحله دهانی در نظر گرفته شده اند که یک مرحله ارادی در بلع است و دو مرحله بعد یعنی مراحل حلقی و مروی به عنوان مراحل غیرارادی عمل بلع در نظر گرفته می شوند. لئوپالدو و کاگل معتقدند قبل از آن که غذا وارد دهان شود عوامل دیگری مانند محرکهای عاطفی ،شناختی و حسی –حرکتی نیز ممکن است در بلع غذا تاثیر گذار باشند که این عوامل نیز باید به عنوان یک مرحله از بلع در نظر گرفته شوند وشاید بتوان آنها را در همان میل ذاتی به غذا مرسوم به گرسنگی و نوع غذایی که فرد بطور ترجیحی جست و جو میکند مرسوم به اشتها در نظر گرفت و بنابر این قبل از شروع بلع دهانی مرحله ای را به عنوان مرحله پیش بینی پیش دهانی در بلع مطرح کرده اند . اصطلاح غذا خوردن معمولا به معنی مراحل دهانی بلع ( دو مرحله اول ) است و مرحله حلقی و مروی را در بر نمی گیرد.
علت شناسی اختلال بلع
-اختلال بلع (عصب زاد ) نروژنیک
– سندرم گیلن باره
– مولتیپل اسکلروزیس
– بیماری اسکلروزیک یک طرفه آمیوتروفیک
– بیماری پارکینسون
– سکته های مغزی
– میاستنی گراویس
– آسیب های مغزی ناشی از ضربه
اختلال بلع مکانیکی ( ساختمانی )
-ااتهابات حاد
– بزرگی زبان
– لوله های تراکئوستومی
– سرطانها و عوارض ناشی از روشهای درمانی آنها
-سوختگی ها
– ایدز