آفازی

آفازی یک اختلال ارتباطی اکتسابی است که در اثر آسیب مغزی به وجود می آید و با آسیب مدالیته های زبانی از جمله  سخن گفتن، شنیدن، خواندن و نوشتن مشخص می شود. لازم به ذکر است آفازی نتیجه نقص حسی، نقص هوشی و یا اختلال روان شناختی نمی باشد.

حدودا در 55% بیماران سکته مغزی، نیمکره چپ درگیر می باشد و منجر به آفازی می گردد، با این وجود جنسیت و محل ضایعه نیز در ایجاد آفازی نقش دارند.

بسته به محل ضایعه، نوع آفازی و پیش آگهی آن متفاوت خواهد بود که به آنها اشاره می شود

آفازی بروکا

محل ضایعه: ناحیه بروکا در لوب فرونتال.

علائم زبانی: _گفتار ناروان همراه آپراکسی کلامی و آگراماتیسم _درک شنیداری نابهنجار _تکرار نابهنجار _نامیدن در مواجهه نابهنجار _خواندن و درک خواندن نابهنجار _نوشتن نابهنجار

پیش آگهی و درمان: به دلیل آگاهی از مشکل به درمان پاسخ می دهند.

برای درمان از دو روش جبران عملکرد (تسهیل و پیشگیری) و جایگزینی عملکرد (سازمان دهی مجدد و جبران) استفاده می شود.

آفازی ورنیکه

محل ضایعه: ناحیه ورنیکه در لوب تمپورال.

علائم زبانی: _گفتار روان و بی وقفه و پارافازیک _درک شنیداری نابهنجار  _تکرار نابهنجار  _نامیدن در مواجهه نابهنجار و پارافازیک _خواندن و درک خواندن نابهنجار _نوشتن نابهنجار

پیش آگهی و درمان: نسبت به سایر سندرم های آفازی روان شدید تر بوده ضعیف ترین پیش آگهی را دارد.

سه عامل مورد درمان قرار می گیرد: _توجه و آگاهی _درک _تولید.

آفازی انتقالی

محل ضایعه: بین مناطق زبانی_حسی _حرکتی، قشر سوپرا ماژینال، منطقه ورنیکه (البته مناطق کوچکتر و تحتانی تر و قدامی تر آفازی ورنیکه می باشد)، اینسولا.

علائم زبانی: _گفتار روان و پارافازیک همراه خطا های واجی  _درک شنیداری تقریبا بهنجار  _تکرار نابهنجار همراه نئولوژیسم  -نامیدن در مواجهه نابهنجار  -خواندن نابهنجار درک خواندن بهنجار  -نوشتن نابهنجار

پیش آگهی و درمان:خوب بوده و در نهایت به آنومی تبدیل می شود.

درمان پیرامون افزایش درک شنیداری، افزایش تکرار کلامی و افزایش مهارت بازیابی واژه برنامه ریزی می شود.

آفازی ترانس کورتیکال حرکتی

محل ضایعه:عمدتا بخش قدامی

علائم زبانی: _گفتار ناروان  _درک شنیداری  تقریباً بهنجار _تکرار بهنجار _نامیدن در مواجهه نابهنجار _خواندن نابهجار _درک خواندن اغلب بهنجار _نوشتن نابهنجار

پیش آگهی:بهبودی نسبتاً محدود می باشد.

آفازی ترانس کورتیکال حسی

محل ضایعه: عمدتا بخش خلفی

علائم زبانی: گفتار روان و پارافازیک همراه اکولیلیا _درک شنیداری شدیدا نابهنجار  _تکرار خوب تا عالی  _نامیدن در مواجهه نابهنجار _خواندن و درک خواندن نابهنجار _نوشتن نابهنجار

پیش آگهی: بهبودی بسیار عالی است.

آفازی ترانس کورتیکال مختلط

محل ضایعه: در حاشیه عروق نیمکره غالب (انتها و حاشیهACA,PCA,MCA )

علائم زبانی:گفتار ناروان همراه پژواک اکولیلیا _درک شنیداری شدیداً نابهنجار  _تکرار بهنجار  _نامیدن در مواجهه شدیداً نابهنجار و همراه پارافازی معنایی _خواندن ودرک خواندن نابهنجار _نوشتن نابهنجار

پیش آگهی:بیماری پایدار و بدون پیشرفت می باشد و اکثر بیماران بهبودی بسیار کمی را نشان می دهند.

آفازی گلوبال

محل ضایعه: منطقه زبانی نیمکره غالب، طول لبه های شیار سلویوس، سطح قشری تا نواحی زیر قشری که شامل بیزال گانگلیا _ اینترنال کپسول و تالاموس می باشد.

علائم زبانی: تمام مدالیته های زبانی آسیب دیده اند.

پیش آگهی و درمان: اکثراً آفازی گلوبال به یکی دیگر از انواع آفازی تبدیل می شود.

برای درمان از روش های همچون اصلاح پاسخ مبهم، برجستگی تحریکات برقراری ارتباط به هر طریق ممکن استفاده می شود.

آفازی ساب کورتیکال

محل ضایعه: بیزال گانگلیا، تالاموس، مسیر های ماده سفید در مجاورت این ساختار ها

علائم زبانی: _گفتار روان و پارافازیک _درک شنیداری نسبتا بهنجار _تکرار غیرقابل پیش بینی _نامیدن در مواجهه شدیداً نابهنجار _خواندن نابهنجار _درک خواندن بهنجار _نوشتن نابهنجار

پیش آگهی و درمان:بهبودی پایدار طی ماه های اول برای درمان از دو روش درمانی استفاده می شود. VAT_ (استفاده از نماد های اشاره ای و حرکتی برای برقراری ارتباط)

VCIU_ (کنترل ارادی گفته های غیر ارادی)

آفازی آنومیک

محل ضایعه: لوب تمپورال نیمکره غالب.

علائم زبانی: _گفتار روان و پارافازیک همراه حاشیه پردازی شنیداری تقریبا بهنجار  _تکرار بهنجار  _نامیدن در مواجهه نابهنجار  _خواندن و درک خواندن خوب تا معیوب  _نوشتن خوب تا معیوب

پیش آگهی:بسیار خوب می باشد.

اولین اقدام درمانی کار بر روی درک شنیداری است همچنین از روش های درمانی همچون سلسه مراتب راهنمایی و تمرکز واژگانی استفاده می شود.

Primary Progressive Aphasia (P.P.A)

محل ضایعه: ناشناخته یا پراکنده و پیشرونده

علائم زبانی:P.P.A  با تابلوی زبانی آفازی روان شایع تر است اما خواندن و نوشتن سالها پس از شروع بیماری سالم می ماند. فعالیت های روزانه و عملکرد نورولوژیکی کامل بر خلاف آفازی دیده میشود.

درمان

این بیماران پس از درمان پزشکی و رسیدن به حالت پایدار بر حسب محل ضایعه و نوع آفازی بایستی از خدمات توانبخشی بهره مند شوند در زمینه مشکلات زبانی و گفتاری، گفتار درمانی بسیار سودمند خواهد بود. گفتار درمانی در این بیماران باعث تسریع روند بهبودی خواهد شد. عواملی همچون سن پایین مونث بودن و چپ برتری احتمال بهبودی تاثیر مثبت خواهد گذاشت.

در 41% موارد نوع آفازی بعد از 2 هفته تغییر خواهد کرد.

(آفازی انتقالی که بعد از 6 ماه تغییر می یابد.) اکثراً آخرین علامت مانده به صورت آفازی آنومیک خواهد بود.

بیشترین بهبودی در بازه زمانی 3 تا 12 ماه اول بعد از سکته روی می دهد و در زمینه های درکی بهبودی بیشتر خواهد بود.